उच्च माध्यमिक शिक्षक पात्रता संस्कृत पाठ्यक्रम
उच्च माध्यमिक शिक्षक पात्रता संस्कृत पाठ्यक्रम
(अ) शब्द रूप-
राम, कवि, भानु, लता, पितृ, नदी, वधू, मातृ, फल, वारि, आत्मन्, भवत्, भगवत्, मनस्, विद्वस्, पयस्। सर्व, तद, एतद्, यत्, इदम्, अस्मद्, युष्मद् ।
(ब) समास
सभी नञ् तत्पुरुष सहित।(स) सन्धि
तीनों (स्वर, व्यंजन, विसर्ग) भेद सहित ।(द) प्रत्यय
कृत प्रत्यय: (क्त्वा, ल्यप्, तुमुन्, क्त, क्तवतु, शतृ, शानच्, तव्यत्, अनीयर्।)तद्धित प्रत्यय: अण, ढक्, मतुप्, इत्, तल्, ठक् ।
स्त्री प्रत्यय : टाप्, डीप।
(इ) धातुरूप- प्रमुख पाँच लकारों में। (आत्मनेपदी, परस्मैपदी)
(क) वेद, वेदांग, पुराण, उपनिषद् का सामान्य परिचय।
(ख) रामायण एवं महाभारत का सामान्य परिचय।
3. संस्कृत के प्रतिनिधि रूपकों का परिचय (भास, कालिदास, शूद्रक एवं भवभूति की नाट्य कृतियों का काव्य शास्त्र
(ग) षट्दर्शन का सामान्य परिचय।
परिचयात्मक ज्ञान।)संस्कृत साहित्य का इतिहास-
महाकाव्य, गीति काव्य, गद्यकाव्य, चम्पू काव्य, कथा साहित्य।(क) अलंकारों का सामान्य परिचय-
- उपमा, रूपक, दृष्टान्त, अर्थान्तरन्यास, उत्प्रेक्षा, यमक, अनुप्रास, श्लेष।
(ख) छन्दों का सामान्य परिचय-
- अनुष्टुप्, उपजाति, वंशस्थ, शिखरिणी, मालिनी, मन्दाक्रान्ता, शार्दूल विक्रीडित, इन्द्रवज्रा ।
(ग) रसों का सामान्य परिचय-
(अ) कारक एवं विभक्तियों का सामान्य परिचय। उपपद विभक्ति सहित ।(स) हिन्दी वाक्यों का संस्कृत में अनुवाद करना।
7. अनुच्छेदलेखनम्, कथानिर्माणम्।
8. संस्कृत गिनती।
9. अनुच्छेद एवं श्लोकों में से प्रश्न निर्माण।
10. वाच्य परिवर्तनम् ।